گاز قطر فرصتی برای ارتقاء جایگاه ایران در تامین انرژی منطقه

به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری برنا، طبق گزارش سالانه BP، کشور قطر از لحاظ ذخایر گازی اثبات شده بعد از روسیه و ایران با 24.7 تریلیون مترمکعب در جایگاه سوم قرار دارد. تقاضای داخلی کم قطر برای گاز این امکان را ایجاد کرد‌ه است که  درصد زیادی از تولید گاز طبیعی در این کشور صادر شود.

این کشور گاز خود را به دو صورت LNG و خط لوله صادر می‌کند. اما باتوجه ‌به موقعیت جغرافیایی، عمده گاز این کشور، به‌صورت LNG صادر می‌شود به‌طوری‌که در سال 2020 بیش از 82 درصد آن به‌صورت LNG و مابقی از مسیر خط لوله صادر شده است.

ایران و قطر دارای ذخایر گاز طبیعی فراوانی هستند. ذخایر گاز طبیعی اثبات شده ایران تا سال 2020، 32.1 تریلیون مترمکعب بوده است و دومین کشور جهان از نظر ذخایر است. با این حال ایران در سال 2020 پس از کشورهای آمریکا، روسیه و چین چهارمین مصرف‌کننده گاز دنیا بوده است و مصرفی معادل بیش از 233 میلیارد مترمکعب گاز داشته است.

 میزان بالای مصرف گاز کشور باعث شده است که میزان اندکی از گاز تولیدی در کشور صادر می­‌شود. میزان صادرات گاز طبیعی ایران در سال 2020 حدود 5/11 میلیارد متر مکعب بوده که به دو کشور ترکیه و عراق از مسیر خط لوله صادر شده است.

قطر قصد دارد ظرفیت صادرات گاز خود را تا سال 2027 به میزان 68 میلیارد مترمکعب افزایش بدهد. این موضوع فرصت مناسبی برای کشور ما است که با هدف صادرات، سوآپ و یا ترانزیت به کشورهای همسایه از قطر اقدام به واردات گاز نماید. در صورت اجرایی‌شدن این طرح، قطر می‌تواند علاوه بر حفظ بازارهای فعلی خود و ایجاد تنوع در نحوه ارسال گاز تولیدی، از مسیر خطوط لوله به کشورهای منطقه، با هزینه کمتری اقدام به صادرات نماید و ایران نیز به‌عنوان مرکز و قطب انرژی و گازی منطقه نقش ایفا کند.

در عین حال برای آن که دریافت گاز از قطر صرفه اقتصادی داشته باشد و در کمترین مسیر خط لوله انجام گیرد می‌بایست گاز مستقیما از میادین گازی قطر و به‌صورت خام دریافت شود؛ لذا صادرات و سواپ آن، مستلزم شیرین‌سازی در پالایشگاه است. از طرفی باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی ایران و قطر، گاز هر دو کشور خواص نزدیکی به هم دارند؛ لذا می‌توان از ظرفیت مازاد پالایشگاه‌های موجود در ایران، استفاده کرد تا فرایند شیرین‌سازی در نزدیک‌ترین پالایشگاه انجام شود.

وزیر نفت، آقای اوجی در شهریور 1400 به وجود ظرفیت‌های خالی در پالایشگاه‌های گازی کشور اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر نزدیک به 140 میلیون مترمکعب ظرفیت خالی در پالایشگاه‌ها داریم یعنی میادین گازی مشترک یا مستقل که کنار پالایشگاه‌ها هستند به لحاظ افت تولید و فشار که در آن انجام شده موجب تشکیل ظرفیت خالی در پالایشگاه‌ها شده است». این مطلب حاکی از  ظرفیت مازاد پالایشگاه‌های گازی در ایران به منظور شیرین‌سازی گاز وارد شده از قطر است. همچنین ایران از ظرفیت خالی خط لوله انشعابی گاز برخوردار است که باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی، این شبکه گسترده خطوط لوله، مزیت بالایی نسبت به کشورهای همسایه محسوب می‌شود.

بنابراین با توجه وجود ظرفیت مازاد پالایشگاهی در ایران و برخورداری کشور از ظرفیت بالای خطوط لوله انشعابی گاز، دریافت گاز ترش از قطر و پالایش آن در ایران به منظور صادرات آن از مسیر ایران به کشورهای منطقه یا سواپ گاز با قطر امکان اجرایی شدن را دارد. این اقدام علاوه بر منافع اقتصادی برای ایران می‌تواند منجر به ارتقاء جایگاه ایران در تامین امنیت انرژی کشورهای منطقه گردد.